Για μια ολοκληρωμένη περιγραφή και επίλυση του προβλήματος ΠΑΣΟΚ, δεν υπάρχει καλύτερη έννοια από τη στρατηγική. Το πρόβλημα ΠΑΣΟΚ έχει σίγουρα επιμέρους συνιστώσες, πολιτικές, οργανωτικές, επικοινωνιακές. Όμως η ανάλυση κάθε μιας από αυτές κινδυνεύει εύκολα να εξελιχθεί σε ατέρμονες απεραντολογίες αν δεν γίνει με σαφείς και συγκεκριμένους στρατηγικούς όρους. Εξηγούμαι. Θα είναι κρίμα η συζήτηση που ανοίγει με αφορμή την εκλογή προέδρου να εξαντληθεί αποκλειστικά σε ιδεολογικές αντιπαραθέσεις μεταξύ ‘αριστερών’ και ‘εκσυγχρονιστικών’ προσεγγίσεων για την ανανέωση της εν Ελλάδι σοσιαλδημοκρατίας.
Η συζήτηση για την κρίση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας έχει σίγουρα μεγάλο ενδιαφέρον να την παρακολουθεί κανείς. Δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο αν αποτελεί και τον ιδανικό καμβά επί του οποίου θα προσδιοριστεί με ποιο τρόπο θα επανατεθεί το ΠΑΣΟΚ σε μια νικηφόρα πορεία με σχέδιο και προοπτική. Αν αυτού του τύπου η συζήτηση κερδίσει πολύ χώρο και χρόνο, επειδή ακριβώς η περίπτωση ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να επιλύσει την κρίση της σοσιαλδημοκρατίας, ελλοχεύει ο κίνδυνος να επικρατήσει στα αρμόδια πολιτικά υποκείμενα η εσφαλμένη αντίληψη πως το πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ ανάγεται σε παράγοντες που υπερβαίνουν τα όρια της δικής τους δράσης. Προσθέστε και την έμφυτη τάση ορισμένων ΜΜΕ προς την προσωποποίηση του θέματος της ηγεσίας, και έχετε ένα αρκετά δυσοίωνο μίγμα.
Αυτές τις μέρες εξελίσσονται παράλληλα πολλές δημόσιες και ιδιωτικές συζητήσεις για το μέλλον του ΠΑΣΟΚ. Λογικά σε αυτές, θα πρέπει να τίθενται ερωτήματα και να επιχειρείται να δοθούν οι σωστές απαντήσεις για το τι είδους σχέδιο χρειάζεται, προκειμένου να μπει το κόμμα στο δρόμο μιας ουσιαστικής και βιώσιμης ανασυγκρότησης.
Αυτό, για όλους τους διεκδικητές της προεδρίας, προϋποθέτει στρατηγική. Πρωτίστως πολιτική στρατηγική, δευτερευόντως οργανωτική και επικοινωνιακή. Το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται επειγόντως μια ενιαία στρατηγική προγραμματικού πολιτικού λόγου, οργάνωσης και ανανεωτικής λειτουργίας του κόμματος και φυσικά και αποτελεσματικής πολιτικής επικοινωνίας. Και στους τρεις αυτούς τομείς πάσχει αρκετά χρόνια τώρα. Οι παθογένειες σε καθένα από τους παραπάνω τομείς πρέπει να εντοπιστούν από όλους απροκατάληπτα, λεπτομερώς και σε βάθος χρόνου.
Τα διαχρονικά λάθη, πολιτικής, οργανωτικής και κατ’ επέκταση επικοινωνιακής στρατηγικής, αποτελούν πρόβλημα. Ταυτόχρονα όμως , μια γενναία, διάφανη και εις βάθος αποκωδικοποίηση αυτών των λαθών αποτελεί το κλειδί για μια πολιτική ανάκαμψη σε υγιείς βάσεις. Όσο πιο γρήγορα προσδιοριστεί τι δούλεψε, τι δεν δούλεψε και γιατί, τα τελευταία χρόνια .Όσο πιο έντονα προσδιοριστεί ένα στρατηγικό πολιτικό σχέδιο, τόσο πιο αποτελεσματική, με διάρκεια και προοπτική για την Ελλάδα θα είναι η ανασύνταξη του ΠΑΣΟΚ.
Ο νέος κοινοβουλευτικός κύκλος που μόλις άνοιξε έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά. Ένα τραυματισμένο ΠΑΣΟΚ που ψάχνει και ψάχνεται, μια κοινωνικά ενισχυμένη αριστερά και μια δύσκολη θητεία για τη ΝΔ που πλέον θα έχει εκ δεξιών πίεση από το νεοφώτιστο ΛΑΟΣ. Ενδεικτικό είναι πως ήδη από τώρα, χωρίς ακόμα να έχει βρει τη λύση η αξιωματική αντιπολίτευση, οι πολίτες αναγνωρίζουν σε υψηλό ποσοστό (65,3%) ότι σε αυτή τη δεύτερη θητεία απειλείται η κυριαρχία της ΝΔ. Μειώνει αυτό τις ποιοτικές προϋποθέσεις για την στρατηγική ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ; Ούτε κατά διάνοια. Για να έχει εκλογική διάρκεια, η ανάκαμψη πρέπει να λάβει στρατηγικό χαρακτήρα. Σε διαφορετική περίπτωση το ΠΑΣΟΚ διακινδυνεύει να καταγράψει τη δική του κυβερνητική ‘παρένθεση’ στον εκλογικό κύκλο.
Στην πρόσφατη ιστορία του Βρετανικού Εργατικού κόμματος υπήρξε μια στιγμή που το παλιό, ηττημένο επί 18 συνεχή χρόνια Εργατικό Κόμμα, έγινε το «Νέο Εργατικό Κόμμα». Υπό την ηγεσία Blair μετράει ήδη τρεις μεγάλες νίκες και πάει για την τέταρτη με τον Gordon Brown, έχοντας βυθίσει τους Συντηρητικούς σε αλλεπάλληλες κρίσεις στρατηγικής και ηγεσίας. Η στιγμή εκείνη έχει μείνει γνωστή ως η στιγμή του άρθρου 4, ενός άρθρου από το καταστατικό του κόμματος το οποίο αναθεωρήθηκε σηματοδοτώντας πολιτικά και συμβολικά τη ρήξη με το παρελθόν.
Έτσι έχει ιστορικά ο πολιτικός χρόνος. Υπάρχουν περίοδοι που διαρκούν μήνες και έτη και περνούν στην ιστορία ως στιγμές. Στην Ελλάδα της παρούσας συγκυρίας, ποια στιγμή μπορεί να αφήσει στο μέλλον ανάλογη εποχή;
Αλέξανδρος Μελίδης 