πολιτική γκαρνταρόμπα και επικοινωνία

Ηγέτες και κόμματα χτίζουν την πολιτική τους κυριαρχία με βασικά υλικά τον λόγο και την εικόνα. Τι γίνεται όμως όταν το κόμμα ή ο ηγέτης ‘δανείζονται’ τα καλύτερα υλικά του αντιπάλου; Η οικειοποίηση ιδεών και προγραμματικού λόγου από το τυπικό οπλοστάσιο του αντιπάλου είναι συχνό φαινόμενο στα χρονικά της διεθνούς πολιτικής επικοινωνίας. Κλασσικό παράδειγμα αποτελεί το βρεταννικό εργατικό κόμμα. Ο Blair πέτυχε τρείς συνεχόμενες  εκλογικές νίκες έχοντας καταφέρει με απαράμιλλο τρόπο στο μεταξύ,  να συμβιβάσει τους Νew Labour με την θατσερική παρακαταθήκη.

Προγραμματικός λόγος, εικόνες που δημιουργούνται σε παρόντα χρόνο και άλλες που ‘έρχονται’ από το παρελθόν ανταγωνίζονται να επικρατήσουν στον νου των ψηφοφόρων σε μια πολιτική αγορά δύσπιστη, κυνική και ευμετάβλητη.

Το ΄ένδυμα’ μετρά όσο και το περιεχόμενο του μηνύματος. Όχι μόνο τώρα, αλλά ίσως και από πάντοτε. Στην σκακιέρα της στρατηγικής πολιτικής επικοινωνίας η επιτυχία, όπως και αν αυτή εννοείται, κρίνεται με βάση τον βέλτιστο,κάθε φορά, συνδυασμό ικανοτήτων πρωτοτυπίας, συνέπειας, προσαρμογής και αντιγραφής. Η τελευταία μάλιστα  έχει ιδιαίτερη σημασία ενίοτε.

Θα επανέλθω..

The Greek Economy. Background, Problems, Prospects

Το Arcadia Center διεξάγει Ανοικτό Σεμινάριο με τίτλο «The Greek Economy: Background, Problems, Prospects» στην Αίθουσα Διοτίμα, Εμπεδοκλέους 26 Παγκράτι, σήμερα Τρίτη 24 Απριλίου στις 7 μμ.

Οι Δρ. Σταύρος Ιωαννίδης , Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου και Δρ Γιώργος Παγουλάτος, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών θα επεξεργαστούν ερωτήματα όπως :

•  Ποια χαρακτηριστικά της Ελληνικής οικονομίας παραμένουν μοναδικά  παρά τον Εξευρωπαϊσμό και την πετυχημένη εισδοχή της στην Ευρωζώνη;

• Τι εννοούμε λέγοντας ‘ανταγωνιστικότητα’ στο ελληνικό περιβάλλον;

•  Υπάρχουν ουσιαστικές αλλαγές πολιτικής από τη δεκαετία του 1990;

 

Exit poll – εκλογές και ανόθευτη ψήφος

Αυτές τις μέρες τέθηκε ένα θέμα για την ανακοίνωση αποτελεσμάτων εκλογών, πραγματικών και απο exit poll, πριν την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας το οποίο συζητήθηκε και εδώ.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας (1975,1986,2001) διέπεται από ορισμένες αρχές που ρυθμίζουν την ψήφο και την ψηφοφορία. Η αρχή που μας ενδιαφέρει εδώ είναι η ταυτόχρονη διενέργεια των εκλογών (εδάφιο α , παρ. 51 Σ). Σύμφωνα με αυτή, η καταμέτρηση και ανακοίνωση του αποτελέσματος πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα σε όλη την επικράτεια, ώστε οι εκλογείς που δεν έχουν ακόμη ασκήσει το δικαίωμα τους να μην γνωρίζουν τι ψήφισαν οι εκλογείς άλλων περιφερειών. (Βλ σχετικά μεταξύ πολλών Βενιζέλος, 2002 ; Χρυσόγονος 2003).

Η προεκλογική περίοδος και η μέρα των εκλογών είναι το διάστημα που, σύμφωνα με τη θεωρία και την πρακτική, ο λαός – πηγή όλων των εξουσιών – εκφράζει ως εκλογικό σώμα την πολιτική του βούληση. Η δημοσίευση αποτελεσμάτων, από περιφέρειες ή exit poll, ενώ δεν έχουν κλείσει οι κάλπες, έρχεται σε σύγκρουση με το Σύνταγμα. Όχι μόνο για τον λόγο που προαναφέρθηκε. Ακόμα και αν δεχθούμε την αμφισβητούμενη άποψη ότι η γνωστοποίηση του αποτελέσματος παρέχει καλές υπηρεσίες για τον ενημερωμένο ψηφοφόρο, αυτό έρχεται σε σύγκρουση και με το άρθρο 4 του Συντάγματος (Περί ισότητας) . Σε αυτή την περίπτωση, δηλαδή, οι εκλογείς που ανήκουν στις περιφέρειες που δημοσιοποιήθηκαν τα αποτελέσματα, είτε ψήφισαν είτε όχι θα είχαν λιγότερη πληροφόρηση από ότι οι υπόλοιποι συμπολίτες τους.

Τα ίδια ισχύουν και για τα αποτελέσματα απο exit poll. Αυτά βέβαια είναι δεδομένα που, λόγω τεχνικών ιδιαιτεροτήτων, μπορεί να χρησιμοποιηθούν με περισσότερους τρόπους που να νοθεύουν τη συμπεριφορά τμήματος του εκλογικού σώματος. Εδώ έχουμε ένα ακόμα θέμα που άπτεται της συνολικής επαναρρύθμισης του θεσμικού πλαισίου των δημοσκοπήσεων.

Αντί απάντησης στον Γ.Μαυρή (VPRC/Public Issue)

Αντί της απάντησης που έγραψα και είχα σκοπό να δημοσιεύσω για το σχόλιο του Γ.Μ θα συνοψίσω την μεταξύ μας συζήτηση επιχειρώντας να καταγράψω που συμφωνούμε και που απομένει να συμφωνήσουμε στο μέλλον. Θεωρώ αυτό πολύ πιο παραγωγικό για την ουσία του όλου θέματος. Θα είναι και πιο ενδιαφέρον ,για όσους το παρακολουθούν, από το να διάβαζαν ένα κείμενο ανασκευής ρητορικών σχημάτων και δηκτικών σχολίων.

Σημεία συμφωνίας

1. Στα ΜΜΕ αναλογεί η μερίδα του λέοντος για την στρεβλή παρουσίαση των δημοσκοπήσεων. Η μιντιακή υπευθυνότητα στο σκέλος που αφορά τις δημοσκοπήσεις, και όχι μόνο, είναι ένα μεγάλο ζητούμενο που αναζητά ακόμα διεκδίκηση.
2. Η χρησιμοποιούμενη μεθοδολογία ουδέποτε αμφισβητήθηκε. Το θέμα μας εδώ ήταν η διαφάνεια.
3. Ασφαλώς και η επίμαχη φράση «δεν φαίνεται να μεταβάλλεται ουσιαστικά» είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά σε όσα συχνά λέγονται, γράφονται και κυρίως μεθοδεύονται παρασκηνιακά.

Σημεία που απομένει να συμφωνήσουμε

Θεωρώ προκαταβολικά αυτονόητο πως τα παρακάτω σημεία ισχύουν, τηρουμένων των αναλογιών, και για τις υπόλοιπες εταιρίες.

1. Στην εποχή του διαδικτύου η μεθοδολογική διαφάνεια για μια εταιρία δημοσκοπήσεων δεν σταματά στις εκδόσεις της. Ο πολίτης μιας δημοκρατίας χρειάζεται ,τη στιγμή που διαβάζει αναλύσεις οπουδήποτε, να μπορεί να ανατρέξει στην ιστοσελίδα της εταιρίας και να πληροφορηθεί με τρόπο ευσύνοπτο την συγκεκριμένη μεθοδολογία που ακολουθεί η εκάστοτε έρευνα. Αυτή είναι μια ολοκληρωμένη λύση μεθοδολογικής διαφάνειας και περιμένω από τον Γ.Μ κάποια στιγμή να την υιοθετήσει.
2. Το ίδιο περίπου ισχύει και για τα αστάθμιστα στοιχεία. Χαίρομαι που έχει εισηγηθεί σχετικά στον ΣΕΔΕΑ. Η προσωρινή σύγχυση και η μη έκδοση καθολικής οδηγίας από τον ΣΕΔΕΑ προς όλες τις εταιρίες δεν πρέπει να συνεχίσουν να αναστέλλουν μια κίνηση που, αν μη τι άλλο, θα ωφελήσει τα μέγιστα την διαφάνεια. Επομένως, περιμένω κάποια στιγμή να δούμε τους πίνακες και τις δημόσιες αναλύσεις της VPRC πλήρως ενημερωμένες με τα αστάθμιστα δεδομένα.

Κώδικας δεοντολογίας για bloggers. Σε αναζήτηση ενός αυτορυθμιστικού κεκτημένου

Χρειάζεται η αναδυόμενη διαδικτυακή δημόσια σφαίρα, που περιλαμβάνει και τα blog, κάποια ρύθμιση;

Ο σχετικός προβληματισμός για δημιουργία κώδικα δεοντολογίας μεταφέρθηκε πρόσφατα και στην Ελλάδα. Το θεσμικό πλαίσιο στην εποχή της σύγχρονης επικοινωνίας πρέπει να εκσυγχρονιστεί. Με ποιους τρόπους όμως είναι καλύτερο να γίνει αυτό; Είναι χρήσιμο, αν όχι επιβεβλημένο, να δημιουργηθεί ένα είδος αυτορυθμιστικού κεκτημένου για αυτά τα θέματα. Μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες διαβούλευσης να συζητηθούν εξαντλητικά και να οριστούν κάποιες καλές πρακτικές για μια σειρά απο θέματα. Αν αυτό γίνει και στην πορεία δημιουργηθούν μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί για την προώθηση των δικαιωμάτων και την περιφρούρηση των υποχρεώσεων της κοινότητας θα είναι σημαντικό. Έτσι όλα θα τεθούν υπό διαφορετική βάση όταν, και αν κάποτε πραγματικά χρειαστεί, να καλυφθεί το νομικό κενό.

Ανταπάντηση στον κ. Μαυρή (VPRC Public Issue)

Όπως καταλαβαίνουμε όλοι άλλο πράγμα σημαίνει να γράφει κανείς «ο εκλογικός συσχετισμός μεταξύ των δύο κομμάτων δεν μεταβάλλεται» και άλλο ότι «δεν φαίνεται να μεταβάλλεται ουσιαστικά». Η επαναδιατύπωση του κ. Μαυρή στο σχόλιο του όντως στηρίζει απόλυτα τους πίνακες με τα δημοσιευμένα δεδομένα. Κάτι που δεν ισχύει με την αρχική διατύπωση στην ανάλυση του στην Καθημερινή. Εκεί όπου ‘η απλή ανάγνωση των αριθμητικών δεδομένων’, με τη διαφορά αμετάβλητη από το προηγούμενο Βαρόμετρο, δεν ταιριάζει και πολύ με την φράση ‘δεν φαίνεται να μεταβάλλεται ουσιαστικά’. Αυτή η φράση μπορεί κάλλιστα να προϊδεάσει τον αναγνώστη για οριακή, έστω στατιστικά αμελητέα, μεταβολή του συσχετισμού δυνάμεων. Υποθέτω ότι θα ζητήσει διόρθωση και από την εφημερίδα βάση της συγκεκριμένης επαναδιατύπωσης.

Αναφέρθηκα στην ποιότητα του δημόσιου διαλόγου και στο κύρος του κλάδου στον οποίο εργάζεται ο κύριος Μαυρής λέγοντας πως πλήττονται από τα ελλιπή στοιχεία και τις ατυχείς, όπως αποδείχθηκε, διατυπώσεις όχι βέβαια γιατί ασπάζομαι το ‘αξίωμα’, όπως έσπευσε να μου καταλογίσει. Τι είναι στα αλήθεια αντιδημοκρατικό και προπαγανδιστικό; Η αιτιολογημένη αμφισβήτηση που αξιώνει και λαμβάνει απάντηση η ή εύκολη μετάθεση μιας φράσης μου περί ποιότητας του διαλόγου σε εντελώς άλλο πλαίσιο χάριν ρητορικής σκοπιμότητας. Οι δημοσκοπήσεις καλώς και κακώς έχουν πολλές εγγενείς χρήσεις και επίκτητες καταχρήσεις. Σε αυτές, ακόμα τουλάχιστον, δεν συγκαταλέγεται το να βγάζουν πρωταθλητές κόμματα, κυβερνήσεις και προσωπικότητες για να είναι αρεστές σε κάποιους και δυσάρεστες σε άλλους. Σε αυτό τουλάχιστον συμφωνούμε.

Δεν ανέφερα για την εύστοχη πρόβλεψη αποτελεσμάτων στο παρελθόν γιατί αφορά την προβολή της εταιρίας η οποία είναι δικό του θέμα. Και τότε πάντως, όπως μέχρι σήμερα άλλωστε, δεν φρόντισε να κάνει κάτι να μας διαφωτίσει βήμα – βήμα για τη μεθοδολογία που ακολουθεί κάθε φορά, γιατί;

Η αιτίαση πως η εκτίμηση εκλογικής επιρροής είναι περισσότερο κατανοητή από την πρόθεση ψήφου μάλλον υποτιμά την αντιληπτική ικανότητα ακόμα και του ευρύτερου κοινού των δημοσκοπήσεων. Θα αρκούσε να επισημάνει κανείς πως ακόμα και ο λιγότερο εξοικειωμένος – μη ‘ειδικός’- αναγνώστης κατανοεί επαρκώς έννοιες όπως η πρόθεση ψήφου και οι αναποφάσιστοι με τέτοιο κορεσμό από την υπερπαραγωγή και προβολή δημοσκοπήσεων.

Η βιβλιογραφία βρίθει από ανταγωνιστικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις σε κάθε ερευνητικό πεδίο των κοινωνικών επιστημών αλλά ευτυχώς στερείται από οριστικές αποφάνσεις. Αν η στάθμιση με την προηγούμενη ψήφο έχει ‘αποδειχθεί επαρκώς μη αξιόπιστη και επιστημονικά επισφαλής’ δυστυχώς δεν το γνωρίζω ακόμα. Σε κάθε περίπτωση, έχω βάσιμους λόγους να θεωρώ ότι η αξιοπιστία της μεθόδου συναρτάται από το αν η έρευνα και η ανάλυση ψήφου στηρίζονται αποκλειστικά σε αυτή ή τη χρησιμοποιούν σε συνδυασμό και με άλλες σταθμίσεις. Όπως συμβαίνει με τις δημοσκοπήσεις της ICM στον Guardian. Δείτε την αναλυτική παρουσίαση του τρόπου υπολογισμού της πρόθεσης ψήφου.

Έρχομαι σε ό,τι θεωρώ σημαντικότερο να μείνει από αυτή την συζήτηση. Πρώτον, οι εταιρίες δημοσκοπήσεων στην Ελλάδα οφείλουν να ξαναδούν, μαζί φυσικά με την πολιτεία, το θεσμικό πλαίσιο και τη δεοντολογία διεξαγωγής και δημοσίευσης ερευνών. Δεύτερον, μέχρι να γίνει κάτι τέτοιο το σωστό είναι να δίνετε στη δημοσιότητα πλήρη στοιχεία για κάθε έρευνα, όπως για παράδειγμα συμβαίνει εδώ. Στην περίπτωση μας κ. Μαυρή το σωστό είναι να αρχίσετε να συμπεριλαμβάνετε τα αστάθμιστα στοιχεία στους πίνακες σας, όπως βλέπετε ότι συμβαίνει εδώ (pdf file). Όχι σε αυτούς που δημοσιεύονται στην εφημερίδα, αλλά σε εκείνους που πρέπει να διατηρείτε στον διαδικτυακό σας κόμβο. Για τη σύγχυση που κάποιες φορές θα προκληθεί από ασυμφωνίες μεταξύ αστάθμιστης πρόθεσης ψήφου και εκτίμησης εκλογικής επιρροής πιστεύω πως ο κ. Μαυρής έχει την αναγκαία επαγγελματική και επιστημονική επάρκεια να την ξεδιαλύνει. Προσωπικά, μεταξύ της αδιαφάνειας που νομιμοποιεί ακόμα και άδικες επιθέσεις και της προσωρινής σύγχυσης προτιμώ την τελευταία. Η δημοσίευση των αστάθμιστων είναι η σωστή επιλογή για τη διαφάνεια και την σφαιρική ενημέρωση των πολιτών και των ‘ειδικών’.

Δημοσκοπήσεις και μεθοδολογική διαφάνεια με αφορμή μια γραμματική προσέγγιση

Υπάρχουν τρόποι για να σκεφτεί κανείς πάνω σε μια δημοσκόπηση και στην ανάλυση που προτείνει η εταιρία ή και ο ερευνητής που την έκαναν . Μια πολιτική δημοσκόπηση μπορεί κανείς να την προσεγγίσει πολιτικά, επικοινωνιακά, μεθοδολογικά αλλά και γραμματικά . Στον τελευταίο τρόπο , τον γραμματικό, θέλω να σταθώ μια και είχα πάντα λόγους να πιστεύω πως είναι εξόχως αποκαλυπτικός για τους υπόλοιπους τρεις.

Αφορμή στάθηκε η ανάλυση του βαρόμετρου της VPRC από τον Γιάννη Μαυρή. Λέει λοιπόν μέσω της Καθημερινής «Παρά τα ευρέως λεγόμενα, ο εκλογικός συσχετισμός (η διαφορά) μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων δεν φαίνεται να μεταβάλλεται ουσιαστικά. Μετατοπίζεται απλώς σε χαμηλότερα επίπεδα (Ν.Δ. 42,5%, ΠΑΣΟΚ 39%), λόγω της ταυτόχρονης καθίζησής τους. Με βάση την παρούσα μέτρηση της πρόθεσης ψήφου, η εκτίμηση της Public Issue/VPRC για τη διαφορά παραμένει στις 3,5 εκατοστιαίες μονάδες,».

Από την προεκλογική περίοδο των βουλευτικών του 2004 η συγκεκριμένη εταιρία έχει μια αποκλειστική μεθοδολογική επιλογή. Σε αντίθεση με την πρακτική του συνόλου των υπολοίπων εταιριών, δεν δίνει στην δημοσιότητα το σταθμισμένο αποτέλεσμα της πρόθεσης ψήφου αλλά την εκτίμηση εκλογικής επιρροής. Η διαφορά ανάμεσα στην εκτίμηση εκλογικής επιρροής και την πρόθεση ψήφου είναι η μεταχείριση της αδιευκρίνιστης ψήφου του εκάστοτε δείγματος από τον ερευνητή. Στη μεν πρόθεση ψήφου οι πίνακες των εταιριών περιλαμβάνουν αδιευκρίνιστη ψήφο (αναποφάσιστοι, άλλο κόμμα, άκυρο, λευκό, δεν απαντώ). Στη δε εκτίμηση, τα ποσοστά της αδιευκρίνιστης ψήφου επιμερίζονται στα μεγαλύτερα κόμματα και στα λοιπά. Ο επιμερισμός γίνεται βάση μιας φόρμουλας αναγωγής η οποία όσο παραμένει ασαφής τόσο δικαιολογεί, αν μη τι άλλο, την καχυποψία.

Πίσω στην γραμματική προσέγγιση. Η διατύπωση πως » ο εκλογικός συσχετισμός (η διαφορά) μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων δεν φαίνεται να μεταβάλλεται ουσιαστικά» δηλώνει σαφώς πως η διαφορά μεταβλήθηκε αλλά οριακά. Πόσο οριακά έκλεισε η ψαλίδα δεν το μαθαίνουμε όμως. Γιατί μεσολαβούσης της αναγωγής » η εκτίμηση της Public Issue/VPRC για τη διαφορά παραμένει στις 3,5 εκατοστιαίες μονάδες». Η διαφορά λοιπόν μεταβάλλεται οριακά αλλά αυτό δεν φαίνεται πουθενά στους πίνακες. Η διατήρηση της διαφοράς, λόγω της αναγωγής, είναι που τροφοδοτεί την θεματολογία των ΜΜΕ με ότι αυτό συνεπάγεται για την αξιοπιστία του δημόσιου διαλόγου και το κύρος του κλάδου των ερευνών.

Η μεθοδολογική διαφάνεια είναι θέμα σημαντικό για να αντιμετωπιστούν οι υποψίες ότι στην Ελλάδα οι δημοσκοπήσεις χειραγωγούνται πολιτικά.

ΑTH-LTN vs ‘Οίκαδε’

Διάβασα στο σημερινό ΒΗΜΑgazino για το ATH – LTN, το πρώτο φεστιβάλ σύγχρονης ελληνικής μουσικής και Media Arts που διεξάγεται από 16 έως 29 Απριλίου στο Λονδίνο.

Συμμετέχει και ο αγαπημένος μου σύγχρονος έλληνας μουσικός, ο Κωνσταντίνος Βήτα με το μαγευτικό Tranformations.

Τέτοια γεγονότα λειτουργούν ως ιδανική υπόμνηση της ύπαρξης μιας άλλης Ελλάδας. Της ανοικτής, έξυπνης Ελλάδας με την εξωστρεφή δημιουργικότητα. Αυτής που, ηθελημένα ή όχι, αντιστέκεται με τον τρόπο της απέναντι στην ευτέλεια. Ενάντια στην διαχρονική ανακύκλωση της μασκαρεμένης στις μέρες μας λογικής του ‘οίκαδε’ που ήταν και παραμένει βαθύτατα πολιτική .

Ad Words και πολιτική επικοινωνία

Στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές κάποιοι λίγοι υποψήφιοι έκαναν χρήση του Google Ad Words για την προώθηση της υποψηφιότητας τους μέσω του διαδικτυακού τους τόπου.

Αυτό τον καιρό βλέπουμε την Pay Per Click καμπάνια του ΠΑΣΟΚ για την προσέλκυση στοχευμένης επισκεψιμότητας στον, εν είδη blog, διαδικτυακό τόπο dialogos.pasok.gr που είναι αφιερωμένος στον δημόσιο διάλογο για το νέο κυβερνητικό του πρόγραμμα. Έτσι, οι χρήστες τους διαδικτύου που αναζητούν πληροφορίες με όρους όπως παιδεία, ανάπτυξη, υγεία, οικονομία βλέπουν στη δεξιά στήλη των αποτελεσμάτων διαφημίσεις που οδηγούν στη σχετική ιστοσελίδα.