Ο χειρισμός, ο εξολοθρευτής άγγελος και ο μικρόκοσμος της ενημέρωσης

Το θέμα του πως χειρίστηκε ο εκπρόσωπος τύπου του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπακωνσταντίνου την επίσκεψη που δέχθηκε από τον επιχειρηματία Πάπιστα έχει υπέρεξαντληθεί σε σχέση με την πραγματική του σημασία. Όμως αξίζει να αναδείξουμε μια άλλη του διάσταση που δεν έχει συζητηθεί όσο θα έπρεπε.

Σε ανάλογη περίπτωση, σε άλλες χώρες του αναπτυγμένου κόσμου, ο ίδιος χειρισμός πιθανότατα θα χαρακτηριζόταν  πετυχημένος, αν όχι αυτονόητος. Όπως βλέπουμε αυτό δεν ισχύει για την σημερινή Ελλάδα που το καθιερωμένο σύστημα παραγωγής πολιτικής ενημέρωσης και επικοινωνίας είναι αυτοκαταστροφικά εθισμένο στην ωμή χειραγώγηση πράξεων και αντιλήψεων.

Ο εν λόγω χειρισμός της μη χρησιμοποίησης της επίσκεψης για ενορχήστρωση εξελίξεων, ‘βολεύει’ το σύστημα πολιτικής ενημέρωσης και επικοινωνίας, καθώς εμφανίζεται ως ακατανόητος σύμφωνα με τις παραδεδεγμένες αξίες μεγάλης μερίδας του.  «Δεν ήξερε; Δεν ενημέρωσε; Δεν συντόνισε; Η μας λέει ψέμματα ή δεν κάνει καλά τη δουλειά του». Αυτή η εντύπωση διακινείται, δύο μέρες τώρα, από ένα  κλειστοφοβικό σύστημα πολιτικής  ενημέρωσης και επικοινωνίας. Ένα μικρόκοσμο επαγγελματιών της επικοινωνίας και της πολιτικής που όλο και περισσότερο απομονώνονται από την κοινωνία αναπαράγοντας, ομολογουμένως περίτεχνα, ξεπερασμένες συμβάσεις και προκαταλήψεις.  Όλο και περισσότερο οι πρωταγωνιστές αυτού του μικρόκοσμου μοιάζουν με εκείνους του Μπουνιουέλ στην ταινία ‘Εξολοθρευτής Άγγελος’. Οι αναλογίες είναι εντυπωσιακές καθώς βλέπουμε τους αριστοκράτες της ενημέρωσης να αδυνατούν να απεγκλωβιστούν από τον μικρόκοσμο που τρέφει και ανακυκλώνει τα πιο ταπεινά τους, επαγγελματικά μόνο ευχόμαστε, ένστικτα.

Το ευτύχημα είναι πως ο κόσμος αρχίζει και το αντιλαμβάνεται καλύτερα από άλλοτε. Είναι πλέον σαν να παρακολουθούν συνέχεια το παραπάνω έργο, άσχετως πόσοι έχουν δει το αριστούργημα του Μπουνιουέλ.

Η κοινή γνώμη στο διαδίκτυο μιλάει

Μόλις ολοκλήρωσα την ανάγνωση της παρουσίασης της έρευνας για την πολιτική κουλτούρα των blogs που έκανε η V.P.R.C για λογαριασμό του Monthly Review και θα ήθελα να σταθώ λίγο στο θέμα της δειγματοληψίας των ερευνών στο διαδίκτυο.

Με έκπληξη διαπίστωσα πως δεν έχει γραφεί, έστω μια μικρή παράγραφος, για τη μεθοδολογία και συγκεκριμένα για την διαδικασία δειγματοληψίας και τα συμπεράσματα που προέκυψαν κατά την εφαρμογή της. Αν δεν κάνω λάθος είναι η πρώτη έρευνα για την πολιτική κουλτούρα των blogs που γίνεται από εταιρία και όχι από κάποιο πανεπιστήμιο ή ομάδα φοιτητών. Για αυτό θα περίμενα κάτι αρκετά περισσότερο από το «E-mail Research» που αναγράφεται στην έκθεση των γραφημάτων.

Μερικά, τελείως ενδεικτικά, ερωτήματα:

Τι ακριβώς εννοούν «E-mail Research»;

Ο όρος ενδεχομένως να είναι παραπλανητικός για όσους στο άκουσμα του θα καταλάβουν την έρευνα που αφορά στα περιεχόμενα και τις τεχνικές αποστολής και λήψης emails που οδηγεί σε πρακτικές που βελτιώνουν το email marketing. Ακραία περίπτωση, ίσως να πείτε. Απλά θέλω να καταστήσω σαφές πως ο όρος E-mail Research ως δηλωτικός μεθόδου έρευνας ειδικού διαδικτυακού πληθυσμού, όπως είναι οι έχοντες ιστολόγια, δεν λέει από μόνος του και πολλά.

Με λίγα λόγια. Δημιουργήθηκε κάποιο πάνελ, ειδικό για τις ανάγκες τις έρευνας,  με τη συγκέντρωση email ‘ενεργών’ ελλήνων ιστολόγων και με ποιά ακριβώς διαδικασία;

Αξιοποιήθηκε κάποιο άλλο αντίστοιχο πάνελ και από που προήλθε;

Μήπως η V.P.R.C έχει δημιουργήσει ένα γενικό πάνελ από το οποίο εξείγαγε το δείγμα της έρευνας, αν ναι με ποιό τρόπο αυτό έγινε;

Οι απαντήσεις στα παραπάνω θα έδιναν μια πληρέστερη εικόνα για την αξιοπιστία και την εγκυρότητα της έρευνας. Οι πληροφορίες για το ποσοστό συμμετοχής, το είδος των αρνήσεων, μαζί με την ακολουθούμενη μεθοδολογία είναι σημαντικά στοιχεία που οταν δίνονται βοηθούν την διεξαγωγή της έρευνας.

Εκτός από αυτά, δεν γίνεται να μην αναφερθώ στην εσφαλμένη διάχυτη αντίληψη πως όσοι γράφουν σε μπλόγκς αποτελούν κοινωνική ομάδα. Για να είμαστε ειλικρινείς η εμπέδωσή αυτής της αντίληψης  οφείλεται στην διάσπαρτη φιλολογία, το hype, που παγκόσμια αναπτύχθηκε γύρω από τις ετικέτες blogging, blogger, blogs για επιχειρηματικούς κυριώς σκοπούς.

Βλέποντας πως έχει αρχίσει σχετική συζήτηση σε άλλα blogs (proxeirotetradio, vrypan, nylon) και social media θα θέσω υπόψη τις Οδηγίες της ESOMAR(.pdf) για διεξαγωγή online μετρήσεων της κοινής γνώμης.

Θέλω να επανέλθω στο ευρύτερο θέμα της δημοσίευσης ερευνητικών δεδομένων στο μέλλον. Για τους επαγγελματίες  των δημοσκοπήσεων το γεγονός ότι η κοινή γνώμη στο διαδίκτυο εκφράζεται ανοικτά με πλειάδα άλλων μέσων, που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα για αυτούς μέσα επαφής με τον ερευνόμενο πληθυσμό, συνιστά μεγάλη πρόκληση. Η κοινή γνώμη στο διαδίκτυο έχει φωνή. Κάτι που πρέπει να αρχίσουν, ήδη κάποιοι σιγά σιγά προσπαθούν, να το αντιμετωπίσουν με τους κατάλληλους όρους. Δηλαδή καινοτόμα και δημιουργικά.

Διακυβέρνηση 2.0. Εκεί που το μέσο δεν αρκεί για το μήνυμα.

Έχοντας αναλύσει και παρακολουθήσει την επιδραστική πορεία της καμπάνιας και της πολιτικής ατζέντας του Μπαράκ Ομπάμα από την αρχή μέχρι σήμερα, με απασχολεί το περιεχόμενο της αλλαγής που θα φέρει στον τρόπο άσκησης πολιτικής καθώς αναλαμβάνει τα ηνία τη διακυβέρνησής των Η.Π.Α.

Αναμένω με μεγάλο ενδιαφέρον την εφαρμογή της ατζέντας Ομπάμα για την Τεχνολογία από την οποία παραθέτω το εξής επιλεγμένο απόσπασμα:

Create a Transparent and Connected Democracy
Open Up Government to its Citizens: The Bush Administration has been one of the most secretive, closed administrations in American history…An Obama presidency will use cutting-edge technologies to reverse this dynamic, creating a new level of transparency, accountability and participation for America’s citizens.

Αν σκεφθεί κανείς τις καινοτομίες που εισήγαγαν στην πολιτική επικοινωνία και στην οργάνωση μιας εκλογικής καμπάνιας ο Ομπάμα, οι συνεργάτες και το τεράστιο ανθρώπινο δίκτυο των υποστηρικτών του, οι προσδοκίες για την μετάβαση από την πολιτική καμπάνια 2.0 στην διακυβέρνηση 2.0 είναι πολλές.

Μια σημαντική πηγή για τις τρέχουσες πρωτοβουλίες και τις καλές πρακτικές στην διακυβέρνηση 2.0 είναι το wiki Government 2.0 του Mike Kujawsk. Εκεί μπορεί κανείς να βρει σε πίνακες, διάφορες πρωτοβουλίες διακυβέρνησης 2.0 στις Η.Π.Α , τον Καναδά και τη Νέα Ζηλανδία. Σε ό,τι αφορά στις Η.Π.Α βλέπουμε σε αρκετές υπηρεσίες υπουργείων και άλλων δημόσιων φορέων την παροχή RSS, πρακτικές blogging, podcasting, videos και κάποια mashups. Επίσης υπάρχει και το Briefing 2.0 ένα κανάλι στο youtube αφιερωμένο σε συνεδρίες ερωτήσεων με βίντεο από τους πολίτες,  στις οποίες απαντάει ο εκπρόσωπος τύπου του υπουργείου εξωτερικών των Η.Π.Α  Sean McCormack.

Όλα αυτά είναι καλοδεχούμενα ως πρακτικές. Ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου η συντηρητική, φοβική και σε θέματα ανοικτής πολιτικής, κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν έχει τίποτα ουσιαστικό να επιδείξει στην πράξη, αλλά ούτε και ως πρόταση ή έστω απλή πρόθεση.

Οι προσδοκίες από τη διακυβέρνηση Ομπάμα έχουν θέσει ψηλά τον πήχη για το πραγματικό περιεχόμενο των αλλαγών στην εφαρμοσμένη του πολιτική. Η διαφάνεια, η συμμετοχή του πολίτη και η κοινωνική λογοδοσία είναι σύγχρονα πολιτικά αιτήματα που δεν θα καλυφθούν επαρκώς με μια επιφανειακή, σχεδόν μηχανιστική, αντίληψη υιοθέτησης δημοφιλών τεχνολογιών. Η σε όλα πετυχημένη στρατηγική της προσαρμοσμένης ενσωμάτωσης των social media στην προεκλογική πορεία του Ομπάμα θα είναι δύσκολο να επαναληφθεί στην διακυβέρνηση για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι καθαρά πολιτικός και αφορά στη διαφορά κλίμακας των προβλημάτων και πολυπλοκότητας των αντικρουόμενων συμφερόντων ανάμεσα στην προεκλογική και την μελλοντική προεδρική περίοδο του Ομπάμα. Ο δεύτερος, ο τεχνικός, είναι ότι η διακυβέρνηση 2.0 είναι ένα πεδίο όπου το μέσο δεν αρκεί για να περάσει το μήνυμα.

– Το άρθρο αναρτήθηκε για πρώτη φορά στο kalimera.pasok.gr

– Η φωτογραφία είναι από το flickr

Για το μέλλον του δικτύου υποστηρικτών του Ομπάμα

Πως θα αξιοποιήσει ο Obama το ανθρώπινο δίκτυο των υποστηρικτών  που, σε μεγάλο βαθμό, του χάρισε μια δίχως προηγούμενο πολιτική δυναμική κατά τη σχεδόν διετή προεκλογική περίοδο;

Το θέμα έχει τεθεί ήδη από την  πρώτη μέρα της εκλογής του. Το δίλημμα είναι αν τελικά θα συγχωνεύσει εκείνους που ‘έτρεξαν’ την καμπάνια του με τον κομματικό μηχανισμό των Δημοκρατικών. Ή αν θα διατηρήσουν την ανεξάρτητη οντότητά τους, οργανωμένοι γύρω από την πολιτική φυσιογνωμία  του Ομπάμα.

Προς το παρόν ακούγονται εισηγήσεις  και ζυγίζονται τα υπέρ και τα κατά της μιας και της άλλης επιλογής. Σύμφωνα με τους L.A Times οι σύμβουλοι του Ομπάμα που συνέβαλλαν στην δημιουργία του δικτύου, τάσσονται υπέρ της διαφύλαξης της ανεξαρτησίας του από τον κομματικό μηχανισμό. Το δίκτυο των υποστηρικτών του Ομπάμα συγκροτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από ιδεαλιστές που πίστεψαν το κάλεσμα για ρήξη με τον παλιό και διεφθαρμένο τρόπο άσκησης πολιτικής στην Ουάσιγκτον. Ο ενθουσιασμός αυτών των ανθρώπων για δράση είναι πολύ πιθανό να εξανεμιστεί αν εκλείψει το στοιχείο της πειθαρχημένης, αλλά εμπνευσμένης, αυτοοργάνωσης για χάρη της παραδοσιακής κομματικής καθοδήγησης.

Από την άλλη μεριά, ο εκλεγμένος πρόεδρος παραδοσιακά ένωνε τις δυνάμεις που απέκτησε στη διάρκεια της καμπάνιας του με το κόμμα. Είναι και αυτός ένας τρόπος να ανανεωθεί η κομματική βάση με νέο αίμα, πρακτικές και αντιλήψεις. Απλά δεν είναι καθόλου βέβαιο αν αυτή η επιλογή θα αποδώσει σε αυτή την περίπτωση. Αυτό γιατί ο Ομπάμα έφερε στην πολιτική στρώματα του πληθυσμού που παρέμεναν αποξενωμένα. Νέοι, αφροαμερικάνοι, λατίνοι, ανεξάρτητοι, ρεπουμπλικάνοι συνέρευσαν στο barackobama.com γιατί ασπάστηκαν την πολιτική ατζέντα και τον τρόπο εκφώνησής της από τον χαρισματικό Ομπάμα. Επομένως, η μαζική προσέλευση στις κάλπες, ο ενθουσιασμός των εθελοντών και οι τεχνολογικές καινοτομίες στην οργάνωσή τους είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής ατζέντας και της προσωπικότητας του νέου προέδρου των ΗΠΑ.

Το στοίχημα είναι η ενσωμάτωση του δικτύου των υποστηρικτών στο νέο ρόλο του Ομπάμα ως προέδρου των Η.Π.Α. Στο μεταβατικό διάστημα έως τον Ιανουάριο που θα τεθούν οι πρωτεραιότητες αλλά και το ύφος της νέας προεδρίας θα δωθεί απάντηση και σε αυτό το θέμα. Εμείς ελπίζουμε και αυτή τη φορά, όπως έγινε σε όλη τη διάρκεια της καμπάνιας του, η ενσωμάτωση αυτού του καινοτόμου ανθρώπινου δικτύου να είναι προσαρμοσμένη. Να σχεδιαστεί, δηλαδή, ώστε να αντανακλά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αλλά και να επεκτείνει στο πεδίο της άσκησης εφαρμοσμένης πολιτικής,  τις δημιουργικές ιδιαιτερότητες του δικτύου και όχι απλά και μόνο για να εξυπηρετήσει  παλαιάς κοπής κομματικές σκοπιμότητες.

Διαβάστε επίσης: Obama’s web 2.0 strategy: from campaigning to governing, part 1

-Η φωτογραφία είναι από το flickr

«Τουρκία – Ευρωπαϊκή Ένωση: Μια μακρόχρονη παρεξήγηση;

Μόλις δημοσιεύθηκε το αφιέρωμα του ηλεκτρονικού περιοδικού Re-public με τίτλο «Τουρκία – Ευρωπαϊκή Ένωση: Μια μακρόχρονη παρεξήγηση;». Περιλαμβάνει τα άρθρα:

Andrew Moravcsik – Η τουρκική ένταξη σε μία Ευρώπη πολλών ταχυτήτων;

Şevket Pamuk – Παγκοσμιοποίηση, εκβιομηχάνιση και μεταβαλλόμενη πολιτική στην Τουρκία

Jan Zielonka – Η ένταξη της Τουρκίας, τα πορώδη σύνορα, και η Ευρωπαϊκή ασφάλεια

Cengiz Aktar – Ο κατακερματισμός της πολιτικής της Ε.Ε. για την Τουρκία

Irving Louis Horowitz – Η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι τουρκικοί περιορισμοί και η αμερικανική αδιαφορία

Birol Yesilada – Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας και μερικά άλλα απροσδόκητα ζητήματα

Josef Bordat – Ευρώπη, Τουρκία και ο δημόσιος διάλογος πάνω στις αξίες: Ξεπερνώντας τις διαφορές με διάλογο

Hugh Pope – Η επικάλυψη Τουρκίας και Ευρώπης

Δημήτρης Τριανταφύλλου – Ο εκδημοκρατισμός της Τουρκίας και η Ευρωπαϊκή Ένωση

Αχιλλέας Μητσός – Η υποστήριξη της ένταξης

Χρήστος Τριαντόπουλος – Ο «εξευρωπαϊσμός», η σταθερότητα και η ανάπτυξη της Τουρκίας

Για τα social media

To executive ideas labs, knowhow, ζήτησε να απαντήσω σε 4 ερωτήσεις για το παρόν και το μέλλον των social media. Παραθέτω αυτή τη μικρή συνέντευξη:

1. Ποια είναι η εικόνα που έχετε εσείς για τα ελληνικάsocial media σήμερα;

Κατ’ αρχάς, πρέπει να τονίσουμε πως είναι άλλο πράγμα να μιλάμε για τα ελληνικά social mediaκαι άλλο για τα social media στην Ελλάδα. Αυτός διαχωρισμός, αν και επίπονος λόγω περίπλοκων συγκλίσεων και επικαλύψεων, είναι ορισμένες φορές κρίσιμο να μη διαφύγει της προσοχής μας. Αν επιχειρούσαμε έναν ορισμό θα λέγαμε πως τα ελληνικά social media, αφορούν κυρίως υπηρεσίες, λογισμικό και εταιρίες του αποκαλούμενου web 2.0 με αφετηρία την Ελλάδα ή και κάποιους Έλληνες, στα οποία παράγεται και διακινείται περιεχόμενο που πρωτίστως έχει ελληνικό ενδιαφέρον. Σε αυτή την κατηγορία είναι o κλώνος του facebook, το zuni.gr, όλοι οι aggregatorsελληνικών blogs, podcasts, κλπ.

Από την άλλη, τα social media στην Ελλάδα είναι κάτι ευρύτερο καθώς, εκτός από τα παραπάνω, περιλαμβάνουν και την χρήση αντίστοιχων υπηρεσιών και λογισμικού που έχουν την αφετηρία τους στο εξωτερικό, π.χ Gmail, wordpress κ.α. Έτσι γίνεται προφανές νομίζω ότι μιλάμε για διαφορετικά μεγέθη. Το facebook έχει 740.000 Έλληνες χρήστες τη στιγμή που το αντίστοιχο ελληνικό social medium zuni.gr έχει μόλις 40.000. Συνεπώς η στρατηγική της επιτυχίας για τα ελληνικά social media προϋποθέτει 3 + 1 λέξεις κλειδιά. Εξωστρέφεια, καινοτομία, συνεργατικότητα και έξυπνη ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας.

 

2. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής μπλογκόσφαιρας, αλλά και γενικότερα των social media στην Ελλάδα;

Θα ξεκινήσω ανάποδα γιατί έχει τεράστια αξία για το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας συνολικά να αναγνωρίσουμε, πρώτα από όλα, τη μεγάλη ομοιότητα της ελληνικής μπλογκόσφαιρας σε σχέση με την παγκόσμια. Το γεγονός δηλαδή ότι αποτελεί το μεγαλύτερο σχολείο έκφρασης, διαλόγου και συνεργασίας στην ανθρώπινη ιστορία. Πέρα από αυτό όμως υπάρχουν ιδιαιτερότητες. Η ελληνική μπλογκόσφαιρα είναι μέρος της ελληνικής κοινωνίας και αποτελεί προέκταση της ιστορίας και της δυναμικής της. Επομένως, οι παθογένειες, τα ελλατώματα, τα προτερήματα, οι εν γένει ιδιαιτερότητες της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας αντανακλώνται στις τάσεις της μπλογκόσφαιρας παρά τις διαθλάσεις που επιφέρει η γραμματική του μέσου. Για παράδειγμα στο χώρο της παραδοσιακής ειδησεογραφίας, ο κιτρινισμός, το κουτσομπολιό και η παραπολιτική είναι φαινόμενα με έντονη παρουσία σε βάρος της σοβαρής ανάλυσης. Το ίδιο διαπιστώνει κανείς παρατηρώντας την παρουσία τέτοιου είδους blogs στην κορυφή της λίστας με τα δημοφιλέστερα ελληνικά blogs του sync.

Φυσικά και υπάρχουν αντίρροπες ποιοτικές δυνάμεις. Απλά θέλουν κάποιο χρόνο για να διανύσουν την απόσταση που θα τις διαδώσει και καθιερώσει.

 

3. Πώς βλέπετε να ανταποκρίνεται το κοινό στις προσπάθειες των Ελλήνων bloggers;

Αν οι προσπάθειες της ελληνικής μπλογκόσφαιρας είναι θεματικά κατατεμαχισμένες, τότε το ίδιο και περισσότερο αποσπασματική είναι και η, καθόλου εύκολο να κατακτήσει κανείς, προσοχή του κοινού. Βέβαια είναι λάθος να την κρίνει κανείς με όρους μαζικών μέσων. Πράγματι ορισμέναblogs και κάποιες social media πλατφόρμες έχουν προσελκύσει, καλλιεργήσει και διατηρήσει το κοινό τους. Αυτοί οι συνεπείς, ας τους πούμε, bloggers δημιουργούν ένα εν δυνάμει κοινωνικό κεφάλαιο. Ανάλογα με το περιεχόμενο και των ευρηματικότητα των πρωτοβουλιών τους υπάρχουν καλές ή μη προοπτικές να ανταποκριθεί το κοινό. Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι η πρωτοβουλία του Παναγιώτη Βρυώνη (vrypan) με αφορμή το κλείσιμο των sites με ελληνικούς υπότιτλους και το γεγονός ότι το σχετικό group facebook αριθμεί σχεδόν 4000 μέλη. Πέρα όμως από την ανταπόκριση σε πρωτοβουλίες με στενό θεματικό και χρονικό ορίζοντα, είναι σημαντικό να αλλάξει ο πυρήνας της έννοιας της ανταπόκρισης. Να ξεφύγουμε δηλαδή από την κατάσταση της αντίδρασης με ημερομηνία λήξης. Να περάσουμε σε μια φάση όπου η ετικέτα του blogger θα είναι πια ξεπερασμένη και που η έννοια των δημόσιων ψηφιακών αγαθών και υπηρεσιών θα γίνουν κοινό κτήμα με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει σε πολιτικό, κοινωνικό και επιχειρηματικό πεδίο.

 

4. Ποια προβλέπετε ότι θα είναι η εικόνα των ελληνικών social media μέσα στην επόμενη διετία;

Κάθε εικόνα προϋπάρχει στα κεφάλια όλων μας και ταυτόχρονα κατασκευάζεται διαρκώς. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι πιθανόν να έχει κάποια αξία, επιχειρηματική και κοινωνική, να προβλέψουμε σήμερα αν σε δύο χρόνια τα ελληνικά social media θα είναι περισσότερο ανοικτά, με glamour, με κύρος, περιβαλλοντικά, συλλογικά-συνεργατικά από ό,τι είναι σήμερα. Προσωπικά, όπως ήδη ανέφερα, θα ήθελα να είναι περισσότερο εξωστρεφή, καινοτόμα, συνεργατικά και να αξιοποιούν ευρηματικά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας.